De fipronilcrisis heeft in 2017 de eiersector flink opgeschrikt. Het behouden van consumentenvertrouwen in het Nederlandse ei is nu belangrijker dan ooit. Versterking van IKB Ei moet hieraan een belangrijke bijdrage leveren.
De versterking sluit aan op de aanbevelingen die de Werkgroep Versterking Zelfregulering Eierketen (WVZE) deed in het rapport ‘In actie voor de toekomst van het Nederlandse ei’ en op de aanbevelingen die de Commissie Sorgdrager deed in het rapport ‘Onderzoek fipronil in eieren’. In het ‘Actieplan Voedselveiligheid’ beschrijft de Commissie Sorgdrager hoe de aanbevelingen van de commissie worden geïmplementeerd.
Met de versterking investeert IKB Ei samen met haar deelnemers in het vertrouwen van de afnemers. Dat doen zij door de borging van voedselveiligheid via IKB Ei fors uit te breiden. Borging op inkomende stromen is een belangrijke nieuwe stap, net zoals het continu monitoren van eieren op kritische stoffen. IKB Ei zet volgend jaar in op waardering van de retail en afnemers en gaat met hen in gesprek over het vernieuwde IKB Ei.
Waar wordt IKB Ei op versterkt?
1. Voedselveiligheid van eieren
Versterking vindt plaats door middel van:
Borgen van gebruikte producten en middelen in IKB Ei
Er is geïnventariseerd welke producten en middelen worden gebruikt op pluimveebedrijven. Denk daarbij aan reinigingsmiddelen, ontsmettingsmiddelen, diergeneesmiddelen, middelen voor plaagdierbestrijding, diervoeders, afleidingsmateriaal, drinkwater toevoegingen etc. Met hulp van deskundigen uit de pluimveesector wordt vervolgens gekeken hoe de producten en middelen geborgd kunnen worden in IKB Ei. Hiermee heeft de pluimveehouder de garantie dat hij deze producten en middelen ook veilig kan gebruiken. Het streven is in het eerste kwartaal van 2019 de borging van de eerste 90% aan producten en middelen op te nemen in het IKB Ei certificatieschema. Hierbij wordt rekening gehouden met de praktische uitvoerbaarheid voor pluimveehouders en overige IKB-deelnemers. Ook vindt er afstemming plaats met IKB Kip en IKB PSB, zodat deelnemers van elke IKB aan dezelfde eisen voldoen.
Programma monitoring kritische stoffen
Er wordt op dit moment een programma Monitoring Kritische Stoffen (MKS) opgezet.Het doel van het programma is dat door risico gebaseerde steekproeven gekeken wordt of residuen van kritische stoffen aanwezig zijn in bijvoorbeeld eieren en pluimvee. Kritische stoffen zijn verboden stoffen en stoffen met een MRL (Maximum Residue Level). Via dit programma monitort de sector zelf op de aanwezigheid van kritische stoffen. Hierdoor krijgt de sector tijdig incidenten in beeld en kunnen gerichte maatregelen genomen worden om een crisis te voorkomen. Ook wordt hiermee een extra garantie afgegeven richting de afnemers en de consument.
Er is gestart met het opzetten van een dergelijk programma. Een eerste pilot op biociden is uitgevoerd in oktober 2018. Van najaar 2018 tot mei 2019 wordt er gekeken naar mogelijkheden voor andere pilots. Om de juiste inhoud te bepalen maken we gebruik van informatie uit de sector en signalen die binnenkomen via het meldpunt IKB. Een technische werkgroep met sectordeskundigen zet een definitief MKS-programma op aan de hand van risicoanalyses. Hiervoor worden de resultaten uit de pilots gebruikt. In 2019 wordt er verder gewerkt aan het bouwen van een centrale database. Het streven is dat deelnemers aan het MKS-programma in deze database zowel hun eigen resultaten als geanonimiseerde resultaten uit de sector kunnen inzien. Het programma wordt zo kostenefficiënt mogelijk opgezet, door samen te werken met private partijen en de overheid (bijvoorbeeld het Nationaal Plan Residuen).
2. Ondersteuning van pluimveehouders
Versterking vindt plaats door middel van:
Serviceloket
Er is een serviceloket opgericht waar pluimveehouders en andere ondernemers in de pluimveeketen terecht kunnen met vragen over de kwaliteitsregeling en wet- en regelgeving, maar ook over het gebruik van producten en middelen. Het serviceloket is te bereiken via 088 – 998 4340.
3. Signalering en afhandeling van incidenten
Versterking vindt plaats door middel van:
Meldpunt IKB
Er is een laagdrempelig meldpunt IKB ingesteld. Daar kan iedereen, ook anoniem, terecht voor het melden van vreemde situaties of mogelijke misstanden. Het meldpunt IKB heeft in 2018 meerdere meldingen ontvangen, waarna er acties zijn uitgezet door de betreffende IKB’s. Zo nodig worden daarvoor externe experts ingeschakeld. De fipronilcrisis heeft geleerd dat het erg belangrijk is om bij IKB en de overheid incidenten op het eigen bedrijf tijdig te melden. Momenteel wordt er gesproken met de NVWA over een praktische afspraak voor het melden van incidenten. Het doel is voor IKB Ei-deelnemers meer duidelijkheid te creëren waar men wat, waar en wanneer moet melden. Tegelijkertijd wordt er gewerkt aan afspraken over wederzijdse informatie-uitwisseling tussen de overheid en IKB Ei.
Crisisdraaiboek
De overheid heeft samen met o.a. de eiersector al draaiboeken opgesteld op het gebied van dierziekten (bijvoorbeeld AI). Er bestond voor de eiersector geen draaiboek voor crisissen, zoals de fipronil crisis. De eiersector is bezig met het opstellen van een crisisdraaiboek. Dit draaiboek zal in 2019 geoefend worden met de betrokken partijen, inclusief de overheid. Hiermee kunnen we in de toekomst als sector een crisis als fipronil sneller en beter aanpakken.
4. Kwetsbaarheden en fraudebestendigheid IKB Ei
Versterking vindt plaats door middel van:
Ketenanalyse
Een extern deskundige voert momenteel een ketenanalyse uit op kwetsbaarheden en fraudebestendigheid. Er wordt onder andere gekeken naar het onjuist stempelen van eieren en gebruik van verboden middelen. Ook wordt gekeken naar hoe een kwetsbaarheidsanalyse ingebouwd kan worden in IKB Ei, zodat iedere deelnemer hier gebruik van kan maken. Denk hierbij aan een simpele checklist.
Controle naleving afspraken
Er wordt door IKB Ei een programma opgesteld om naleving van de gemaakte afspraken te borgen. Hiermee wordt het toezicht op de Certificerende Instanties van IKB Ei verstevigd. Onaangekondigde controles vonden al plaats op basis van signalen die binnenkomen bij de schemabeheerder. Deze controles worden op dit moment structureel risico gebaseerd ingeregeld binnen IKB Ei.
5. Versterking regulering niet-IKB deelnemers aan IKB Ei
OVONED wil dat ook niet IKB-deelnemers aan dezelfde eisen voldoen. OVONED onderzoekt daarom samen met de overheid de mogelijkheden naar de verbreding van aanpak naar niet-IKB deelnemers. IKB Ei is bovendien in gesprek gegaan met het Duitse kwaliteitssysteem KAT. Doel hiervan is om te kijken op welke punten IKB Ei en KAT elkaar kunnen versterken.
6. Structuur en acceptatie ketenborging.nl
Versterking vindt plaats door middel van:
Versterking structuur IKB Ei
IKB Ei heeft in 2018 gewerkt aan een onafhankelijke besluitvorming. Het Centraal College van Deskundigen (CCvD), waarin alle sectorpartijen zijn vertegenwoordigd, geeft adviezen en doet voorstellen over wijzigingen binnen IKB Ei. De Raad van Beheer (RvB) stelt deze adviezen en voorstellen vast. Dit doet zij na een toetsing op kwaliteit, juridische houdbaarheid en uitvoerbaarheid van het advies. Ook toetst de RvB of de voorstellen passen binnen de doelstellingen van IKB. Tenslotte houdt de RvB toezicht op de werkzaamheden van IKB. Dit betreft onder andere het toetsen of de doelstellingen van IKB worden behaald. Het CCvD IKB Ei is uitgebreid met vertegenwoordiging vanuit de levensmiddelenindustrie. Naast CBL, zit nu ook de Federatie Nederlandse Levensmiddelen Industrie (FNLI) in het CCvD IKB Ei namens de afnemende partijen.
De Raad van Beheer IKB is samengesteld. De heren Jan van Beurden, Charles den Hoed en Jan Wolleswinkel zijn voor een termijn van drie jaar benoemd tot leden van deze raad. Met de benoeming bestaat de Raad van Beheer uit drie leden zonder directe binding met de pluimveesector. Zij beschikken over juridische expertise, kennis van de sector en deskundigheid op het gebied van certificering en kwaliteitsbeheer. De heer Adam Sneep is benoemd tot nieuwe onafhankelijke voorzitter CCvD IKB Ei.
Ketenborging.nl
IKB Ei heeft zich in augustus 2018 aangemeld bij ketenborging.nl. Ketenborging.nl is een initiatief van de Taskforce Voedselvertrouwen. Deze Taskforce werd in maart 2013 opgericht door de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en de staatssecretaris van Economische Zaken (EZ) naar aanleiding van het paardenvleesschandaal. De overheid en bedrijfsleven hebben criteria opgesteld, waar ieder kwaliteitssysteem aan zou moeten voldoen (de zogenaamde criteria Taskforce Voedselvertrouwen). Aan de hand van deze criteria heeft de NVWA gekeken op welke punten IKB Ei aangepast moet worden om geaccepteerd te kunnen worden. Deze punten worden momenteel verder uitgewerkt. Wij richten ons erop om in 2019 geaccepteerd te zijn bij ketenborging.nl.
Verschenen rapporten:
- rapport ‘‘In actie voor de toekomst van het Nederlandse ei’ van de Werkgroep Versterking Zelfregulering Eierketen
- rapport ‘Onderzoek fipronil in eieren’ van Commissie Sorgdrager
- rapport ‘Actieplan Voedselveiligheid’ van Commissie Sorgdrager
