De fipronilcrisis heeft in 2017 de eiersector flink opgeschrikt. Het behouden van consumentenvertrouwen in het Nederlandse ei is belangrijk. IKB Ei is zodoende versterkt.
De versterking sluit aan op de aanbevelingen die de Werkgroep Versterking Zelfregulering Eierketen (WVZE) deed in het rapport ‘In actie voor de toekomst van het Nederlandse ei’ en op de aanbevelingen die de Commissie Sorgdrager deed in het rapport ‘Onderzoek fipronil in eieren’. In het ‘Actieplan Voedselveiligheid’ beschrijft de Commissie Sorgdrager hoe de aanbevelingen van de commissie worden geïmplementeerd. IKB Ei heeft alle aanbevelingen doorgevoerd van zowel de WVZE als Commissie Sorgdrager.
Met de versterking heeft IKB Ei samen met haar deelnemers geïnvesteerd in het vertrouwen van de afnemers en consumenten. Dit hebben zij gedaan door de borging van voedselveiligheid via IKB Ei fors uit te breiden. Borging op inkomende stromen is een belangrijke stap geweest, net zoals het continu monitoren van eieren op kritische stoffen. IKB Ei zet tevens in op waardering van de retail en afnemers en is met hen in gesprek over het vernieuwde IKB Ei.
Waar wordt IKB Ei op versterkt?
1. Voedselveiligheid van eieren
Versterking vindt plaats door middel van:
Borgen van gebruikte producten en middelen in IKB Ei
Er is geïnventariseerd welke producten en middelen worden gebruikt op pluimveebedrijven. Denk daarbij aan reinigingsmiddelen, ontsmettingsmiddelen, diergeneesmiddelen, middelen voor plaagdierbestrijding, diervoeders, afleidingsmateriaal, drinkwater toevoegingen etc. Met hulp van deskundigen uit de pluimveesector is gekeken hoe de producten en middelen geborgd kunnen worden in IKB Ei. Hiermee heeft de pluimveehouder de garantie dat hij deze producten en middelen ook veilig kan gebruiken. 90% van deze producten zijn inmiddels geborgd door middel van voorschriften in het IKB Ei certificatieschema. Hierbij is rekening gehouden met de praktische uitvoerbaarheid voor pluimveehouders en overige IKB-deelnemers. Ook vindt er afstemming plaats met IKB Kip en IKB PSB, zodat deelnemers van elke IKB aan dezelfde eisen voldoen. Van de overige 10% wordt onderzocht hoe de borging plaats kan vinden. Momenteel heeft de borging van producten zoals reinigingsmiddelen en verrijkingsmateriaal de aandacht. Per productgroep wordt nagedacht hoe veilig gebruik gegarandeerd kan worden.
Programma monitoring kritische stoffen
Op 1 juni 2019 is het programma Monitoring Kritische Stoffen (MKS) van start gegaan. Het doel van dit programma is dat door risico gebaseerde steekproeven gekeken wordt of residuen van kritische stoffen aanwezig zijn in bijvoorbeeld eieren en pluimvee. Kritische stoffen zijn verboden stoffen en stoffen met een MRL (Maximum Residue Level). Via dit programma monitort de sector zelf op de aanwezigheid van kritische stoffen. Hierdoor krijgt de sector tijdig incidenten in beeld en kunnen gerichte maatregelen genomen worden om een crisis te voorkomen. Ook wordt hiermee een extra garantie afgegeven richting de afnemers en de consument.
In 2020 wordt er gewerkt aan het digitaal terugkoppelen van de analyseresultaten aan de deelnemer waar het monster genomen is. Het programma wordt zo kostenefficiënt mogelijk opgezet, door samen te werken met private partijen en de overheid (bijvoorbeeld het Nationaal Plan Residuen).
2. Ondersteuning van pluimveehouders
Versterking vindt plaats door middel van:
Serviceloket
Er is een serviceloket opgericht waar pluimveehouders en andere ondernemers in de pluimveeketen terecht kunnen met vragen over de kwaliteitsregeling en wet- en regelgeving, maar ook over het gebruik van producten en middelen. Het serviceloket is te bereiken via 088 – 998 4340.
3. Signalering en afhandeling van incidenten
Versterking vindt plaats door middel van:
Meldpunt IKB
Er is een laagdrempelig meldpunt IKB ingesteld. Daar kan iedereen, ook anoniem, terecht voor het melden van vreemde situaties of mogelijke misstanden. Het meldpunt IKB heeft afgelopen jaren meerdere meldingen ontvangen, waarna er acties zijn uitgezet door de betreffende IKB’s. Zo nodig worden daarvoor externe experts ingeschakeld. De fipronilcrisis heeft geleerd dat het erg belangrijk is om bij IKB en de overheid incidenten op het eigen bedrijf tijdig te melden. Met de NVWA vindt continue afstemming plaats over het melden van incidenten. Het doel is voor IKB Ei-deelnemers meer duidelijkheid te creëren waar men wat, waar en wanneer moet melden. Tegelijkertijd wordt er gewerkt aan afspraken over wederzijdse informatie-uitwisseling tussen de overheid en IKB Ei.
Crisisdraaiboek
De overheid heeft samen met o.a. de eiersector al draaiboeken opgesteld op het gebied van dierziekten (bijvoorbeeld AI). Er bestond voor de eiersector geen draaiboek voor voedselveiligheidscrisissen,. De eiersector heeft inmiddels een een crisisdraaiboek opgesteld. In 2019 is met behulp van crisisoefeningen dit draaiboek getest in samenwerkingen met de betrokken partijen, inclusief de overheid.
4. Kwetsbaarheden en fraudebestendigheid IKB Ei
Versterking vindt plaats door middel van:
Ketenanalyse
Een extern deskundige heeft een ketenanalyse uitgevoerd op kwetsbaarheden en fraudebestendigheid. Er is onder andere gekeken naar het onjuist stempelen van eieren en gebruik van verboden middelen. De resultaten zijn besproken in het Centraal College van Deskundigen (CCvD) IKB Ei. Er is besloten om dit jaarlijks uit te gaan voeren.
Controle naleving afspraken
Er is door IKB Ei een programma opgesteld om naleving van de gemaakte afspraken te borgen. Hiermee is het toezicht op de Certificerende Instanties en beheer van IKB Ei verstevigd. Zo vonden er in 2019 zogenoemde ‘witness audits’ en ‘kantooraudits’ plaats bij de CI’s en is het schemabeheer van IKB Ei beoordeeld door een extern deskundige.
Onaangekondigde controles vonden al plaats op basis van signalen die binnenkomen bij de schemabeheerder. Deze controles zijn op dit moment structureel risico gebaseerd ingeregeld binnen IKB Ei.
5. Versterking regulering niet-IKB deelnemers aan IKB Ei
OVONED wil dat ook niet IKB-deelnemers aan dezelfde eisen voldoen. OVONED heeft daarom samen met de overheid gezocht naar de mogelijkheden naar de verbreding van aanpak naar niet-IKB deelnemers. Momenteel wordt gekeken naar de uitvoering van deze mogelijkheden.
6. Structuur en acceptatie ketenborging.nl
Versterking vindt plaats door middel van:
Versterking structuur IKB Ei
Het Centraal College van Deskundigen (CCvD), waarin alle sectorpartijen zijn vertegenwoordigd, geeft adviezen en doet voorstellen over wijzigingen binnen IKB Ei. De Raad van Beheer (RvB) stelt deze adviezen en voorstellen vast. Dit doet zij na een toetsing op kwaliteit, juridische houdbaarheid en uitvoerbaarheid van het advies. Ook toetst de RvB of de voorstellen passen binnen de doelstellingen van IKB. Tenslotte houdt de RvB toezicht op de werkzaamheden van IKB. Dit betreft onder andere het toetsen of de doelstellingen van IKB worden behaald. Het CCvD IKB Ei is uitgebreid met vertegenwoordiging vanuit de levensmiddelenindustrie. Naast CBL, zit nu ook de Federatie Nederlandse Levensmiddelen Industrie (FNLI) in het CCvD IKB Ei namens de afnemende partijen.
De Raad van Beheer IKB is samengesteld. De heren Jan van Beurden, Charles den Hoed en Jan Wolleswinkel zijn voor een termijn van drie jaar benoemd tot leden van deze raad. Met de benoeming bestaat de Raad van Beheer uit drie leden zonder directe binding met de pluimveesector. Zij beschikken over juridische expertise, kennis van de sector en deskundigheid op het gebied van certificering en kwaliteitsbeheer. De heer Adam Sneep is benoemd tot nieuwe onafhankelijke voorzitter CCvD IKB Ei.
Ketenborging.nl
IKB Ei is voor de schakel legeindbedrijven geaccepteerd door ketenborging.nl. Ketenborging.nl is een initiatief van de Taskforce Voedselvertrouwen. Deze Taskforce werd in maart 2013 opgericht door de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en de staatssecretaris van Economische Zaken (EZ) naar aanleiding van het paardenvleesschandaal. De overheid en bedrijfsleven hebben criteria opgesteld, waar ieder kwaliteitssysteem aan zou moeten voldoen (de zogenaamde criteria Taskforce Voedselvertrouwen). Aan de hand van deze criteria heeft de NVWA gekeken op welke punten IKB Ei aangepast moet worden om geaccepteerd te kunnen worden. Deze punten zijn doorgevoerd. Momenteel is IKB Ei in afwachting van de beoordeling door de NVWA van de overige schakels binnen IKB Ei. Wij richten ons erop om in 2020 geaccepteerd te zijn voor alle schakels bij ketenborging.nl.
Verschenen rapporten:
- rapport ‘‘In actie voor de toekomst van het Nederlandse ei’ van de Werkgroep Versterking Zelfregulering Eierketen
- rapport ‘Onderzoek fipronil in eieren’ van Commissie Sorgdrager
- rapport ‘Actieplan Voedselveiligheid’ van Commissie Sorgdrager
